Hoe kunnen wij vandaag `terugluisteren naar evangelisten’?

Vraag

Bij punt 1.3 werd iets gezegd over terugluisteren. Ik begrijp niet wat daarmee precies bedoeld wordt: waarom moet je eigenlijk al christen zijn om de bijbel te kunnen lezen? Zou ik ook moslim (m/v) moeten zijn om de koran te kunnen lezen? En zo niet, wat is dan het verschil? Is dit ook de reden dat u het had over 'luisteren naar de apostelen' terwijl ik, plat gezegd maar niet oneerbiedig bedoeld, niks hoor?

ANTWOORD

Bedoeld is dat wij de evangeliën niet kunnen lezen als boeken over een afgesloten verleden. De geschiedenis uit de evangeliën gaat door tot de jongste dag en wij maken er als christenen deel van uit. Daarom luister je terug naar je eigen voorgeschiedenis. En dit betekent ook dat je niet koudweg kunt luisteren, maar dat je verwonderd terugluistert naar hoe het begon. En dat je er over belijdt en zingt. Zoals de Israëlieten eeuwen lang hebben beleden en bezongen wat de HERE aan hen had gedaan met de uittocht uit Egypte. In de (veel latere) psalmen voelt de dichter zich gelovig deelgenoot van wat de HERE aan het begin van Israëls geschiedenis deed.

Natuurlijk kun je als ongelovige, zelfs als spotter, de evangeliën lezen: ze zijn vertaald in gewoon Nederlands en algemeen toegankelijk. Maar wat gaan ze voor je betekenen wanneer je niet wilt geloven? De sieraden van oma hebben voor een buitenstaander of een inbreker een heel andere waarde dan voor de kleindochter die ze bewaart en met liefde en herinnering draagt. Gelukkig is de kracht van God zo groot dat hij zelfs een spotter bij het Bijbellezen kan bekeren zoals de spotter aan het kruis tot bekering kwam. Maar pas na die bekering groeien gebed en vertrouwen en ontstaat de echte aansluiting. Toen de spotter Jezus ging zien in het ware licht, leerde hij smeken: `Gedenk mij!’.

Maar de Koran kunnen we toch ook lezen? Ja, maar alleen als buitenstaander. Een moslim zal ook van de christenen zeggen dat ze pas door respect voor Mohammed de echte ingang zullen vinden in de Koran. Hoe verschillend en tegenstrijdig bijbel en koran ook zijn, op één punt zijn ze vergelijkbaar: het zijn boeken waarmee je door geloof contact krijgt. Omdat we uit de Schrift weten dat ieder die de Zoon loochent, een antichrist is, zullen we weigeren om aan Mohammed gehoor te geven en dus zal de Koran ons nooit `eigen’ kunnen worden.

Nu lijkt het wat vreemd om te zeggen dat we moeten leren `luisteren’ naar evangelisten en apostelen. Je hoort toch niets? Ja en nee! Toegegeven: de persoonlijke stemklank van Marcus of Petrus hoor ik niet. Toch is het niet zo vreemd om het werkwoord `luisteren’ te gebruiken.

1. In de langste tijd van de christelijke kerk en vandaag nog in vele delen van de christenheid, wordt de bijbel niet gelezen maar beluisterd. Zie bijv. Openbaring 1,3 (voorlezen en `horen wat gezegd wordt’) en 2,7 (wie oren (!) heeft moet horen wat de Geest zegt). In Nederland is het analfabetisme beperkt en bovendien hoeven we onze bijbel niet met tien man te delen zoals bijv. in China. Dus de meesten lezen nu. Toch is de bijbel nog altijd ook echt een luister- en voorleesboek. Het voorlezen in de kerk is daarom een belangrijke verantwoordelijkheid (in de Oude Kerk was het een bijzondere taak om lector te zijn en ook vandaag is voorlezen in de kerk niet iets dat je zomaar willekeurig door iedereen moet laten doen net zo min als orgelspelen enz.). En neem maar eens een bijbelboek als luisterboek mee: dan komt het anders en vaak directer over. Luisteren is anders dan lezen. En goed voorlezen brengt het geschrevene tot leven en draagt het naar onze oren.

2. Zeker, een andere persoon leest vandaag voor wat Marcus of Petrus zeiden/schreven. Maar hij/zij leest wel een tekst voor van een levende persoon! De heilige mensen Gods worden verklankt door hedendaagse, Nederlands sprekende mensen, maar wat wij horen is wel de boodschap van de heiligen daarboven. Hun woord klinkt nog steeds! Vergelijk Hebreeën 11,4 over Abel: `En door zijn geloof klinkt zijn stem nog steeds, ook al is hij gestorven’.